माँ दुर्गा देवी सिंहावर स्वार दिसते, याच काय आहे पौराणिक करणं ?
मंडे टू मंडे न्युज वृत्तसेवा। माँ दुर्गेची नवरात्रीच्या निमित्ताने अनेक रूपे पाहायला मिळतात. पण तिच्या सर्वात लोकप्रिय रूपात ती सिंहावर स्वार होताना दिसते. मग माँ दुर्गेचे सिंह वाहन कसे झाले? या मागे काही पौराणिक कथा प्रचलित आहेत.
नवरात्रीच्या निमित्ताने देवीची अनेक रूपे पाहायला मिळतात, ज्यामध्ये दुर्गा मातेची सर्वाधिक पूजा केली जाते. दसऱ्याच्या दिवशी शस्त्रे आणि वाहनांची पूजा करण्याची परंपरा असली तरी नवरात्रीच्या काळात अनेक ठिकाणी शस्त्रांची विशेषत: तलवारीची पूजा केली जाते. असे म्हटले जाते की रावणाचा वध करण्यापूर्वी रामाने नऊ दिवस मातृदेवतेची पूजा केली होती आणि नंतर रावणाचा वध केला होता. एकंदरीत, माँ दुर्गेची प्रतिमा युद्धासाठी सज्ज असलेल्या देवीची आहे, तिच्या हातात तलवार, भाला, गदा, धनुष्य इत्यादी शस्त्रे आहेत. अशा परिस्थितीत, सिंह नैसर्गिकरित्या त्यांचं वाहन बनतो. परंतु, सिंह त्यांचं वाहन कसा बनला याची एक कथा देखील आहे.
जंगलाचा राजा सिंह असून हा सामर्थ्य आणि आक्रमकतेचे प्रतीक आहे, तर माँ दुर्गा देखील शक्ती आणि उर्जेचे प्रतीक आहे. विविध प्रकारच्या शक्ती प्राप्त करण्यासाठी त्यांचे भक्त त्यांची पूजा करतात. पण त्यामुळे सिंह त्यांचे वाहन बनले आहे असे नाही. तर त्यामागे एक नाही तर दोन कथा आहेत.
कथेनुसार, माँ दुर्गेचे वाहन सिंह बनण्यामागील कारण म्हणजे माता पार्वतीच्या तपश्चर्येची कथा. माता पार्वती जेव्हा भगवान शंकराच्या प्राप्तीसाठी तपश्चर्या करत होती, तेव्हा त्यांचे शरीर काळेनिळे झाले होते. एके दिवशी भगवान शिवाने गंमतीने देवीला काली म्हटले, त्यामुळे माता पार्वती रागावली आणि तिचा गोरा रंग मिळवण्यासाठी तपश्चर्या करायला गेली.
पार्वती मातेंने जेव्हा पाहिलं की, तिच्या तपश्चर्येदरम्यान सिंहही आपल्यासोबत बसला आहे, तेव्हा तिने भगवान शंकरांना विनंती केली की या सिंहाला आपलं वाहन बनवावं. देव प्रसन्न झाला आणि त्यांना हे वरदान दिले. तेव्हापासून देवीला माँ शेरावली म्हटले जाऊ लागले आणि तिचे नावही दुर्गा ठेवले गेले.
सिंह मातेचे वाहन बनल्याची दुसरी कथा स्कंद पुराणात आढळते. यानुसार भगवान शिव आणि माता पार्वतीचा पुत्र कार्तिकेयाने देवासुर युद्धात तारकासुराचा वध करण्यासोबतच सिंहमुखम आणि सुरपदमन नावाच्या आपल्या दोन भावांचाही पराभव केला होता. पराभव झाल्यानंतर सिंहमुखमने भगवान कार्तिकेयाची क्षमा मागितली होती. त्यावर भगवान कार्तिकेय प्रसन्न झाले आणि त्यांनी त्याचे सिंहात रूपांतर करून माँ दुर्गेचे वाहन बनण्याचा आशीर्वाद दिला.
माँ दुर्गा हे पार्वतीचे रूप आहे. मात्र, नवरात्रीच्या निमित्ताने, प्रत्येक देवीचे केवळ वेगळे रूप नाही तर तिची वाहने देखील भिन्न आहेत. देवी दुर्गा सिंहावर स्वार झालेली दिसते. पार्वतीचा मुलगा कार्तिकेय याचे नाव स्कंद आहे, म्हणून तिला स्कंद माता असेही म्हटले जाते, ज्याला सिंहावर स्वार होताना दाखवले आहे. पण अनेक ठिकाणी माता पार्वती सिंहावर दिसते. देवी कुष्मांडा आणि माता चंद्रघंटा यांचे वाहन सिंह आहे, शैलपुत्री आणि महागौरी यांचे वाहन वृषभ आहे, तर महिषासुराचा वध करणाऱ्या देवी कात्यायनीचे वाहन सिंह आहे.
बातम्यांच्या अपडेट मिळवण्यासाठी आम्हाला फॉलो करा
